Likiery włoskie

Włochy to nie tylko imponujące zabytki, piękne plaże, góry, wulkany oraz lazurowe morza. To również kraj o wyjątkowo długiej i bogatej historii – dotyczy to także trunków. Likiery włoskie znane są na całym świecie ze względu na swój wyrazisty smak, który doskonale oddaje charakter Italii.

Co warto wiedzieć o likierach włoskich? 

Likiery włoskie to coś więcej niż zwykłe napoje. Stanowią one ważny element kuchni oraz włoskiej tradycji spożywania posiłków, przez co serwowane aperitify i digestify stały się praktycznie synonimiczne z alkoholami z półwyspu apenińskiego. Likiery włoskie można podzielić według regionów pochodzenia. Każda bowiem część Italii posiada odmienne upodobania. Jednak częściej stosowanym kryterium podziału jest dominująca nuta smakowa. W myśl tej zasady wyróżnia się likiery włoskie:

– cytrynowe – czyli limoncello, należące do jednych z najbardziej rozpoznawalnych likierów włoskich. Kojarzone są przeważnie z regionem Amalfi, gdzie od wieków kultywowana jest tradycja hodowli soczystych i aromatycznych cytryn. To właśnie skórki tych owoców zapewniają alkoholowi rześki, orzeźwiający smak. Aromat ten sprawdza się zarówno w lecie, jak i podczas zimowych wieczorów;

– pomarańczowe i bergamotowe – obdarzone intensywnym kolorem, wytrawnym smakiem i dodatkiem starannie dobranych przypraw. Właśnie te likiery włoskie stanowią jeden z najchętniej wybieranych aperitifów oraz składników koktajlowych. Wyrazisty smak czerwonych pomarańczy stoi za popularnością takich marek jak Campari, które przeniosły tradycyjne metody wytwarzania trunków do XXI wieku;

– wiśniowe – słodycz przemieszana z subtelnym, gorzkim smakiem migdałów, zamieniła takie nazwy jak Maraschino, w marki rozpoznawalne daleko poza granicami Italii. Wyjątkowe odmiany włoskich wiśni sprawiły, że trudno znaleźć w tej kategorii rywala dla likierów włoskich;

– migdałowe – amaretto to słowo, które dla wielu osób stało się równoznaczne z alkoholem wykorzystywanym jako dodatek do deserów. Przede wszystkim dotyczy to  lodów i sorbetów. Rozmaite mieszanki dodatków, obejmujące morele, zioła oraz inne składniki roślinne sprawiły, że marki Disaronno i Averna stały się bliskie miłośnikom migdałowych trunków nie tylko na terenie Italii;

– anyżowe – Samubuca to mocny alkohol o wyrazistym smaku anyżu gwiaździstego, ale nie tylko. Raczą się nim kosztować można czarnego bzu oraz lukrecji, które także cieszą się ogromną popularnością we Włoszech.

– orzechowe – reprezentowane przez Frangelico, charakteryzujące się łagodnym smakiem, doprawionym nutami wanilii, kakao oraz ziół;

– ziołowe – klasyczny rodzaj likierów włoskich o długiej tradycji, sięgającej klasztorów, w których mnisi wytwarzali lecznicze mikstury. Trunki te stanowią odpowiedź na problemy żołądkowe oraz inne dolegliwości. Złożony smak kwiatów oraz ziół, to znak rozpoznawczy marki Fernet-Branca. To właśnie ten producent od 1846 roku wytwarza trunek według tradycyjnej receptury i wykorzystuje zabytkowe piwnice do leżakowania beczek z alkoholem.

Rozdroża świata – historia likierów włoskich 

Półwysep apeniński od przeszło dwóch tysięcy lat jest świadkiem jednych z najważniejszych wydarzeń w historii Europy oraz świata. Miało to i ma nadal ogromny wpływ  na tradycję wytwarzania trunków. Likiery włoskie stanowią odbicie długiej historii tego regionu, a podróż poprzez rozmaite smaki stanowi również najlepszy sposób, aby poznać dzieje Italii. Wczesne próby destylacji związane są jednak nie z Włochami, lecz z Aleksandrią.  Wchodziła ona w tamtym okresie w skład Cesarstwa Rzymskiego. Chociaż podczas upadku imperium, Rzym utracił władzę nad Egiptem na rzecz muzułmanów, średniowieczna Sycylia oraz południe Italii były punktem styku kultury włoskiej, normańskiej, greckiej i arabskiej.

Właśnie ta niezwykła mieszanka zaowocowała szybkim przyswojeniem zarówno dawnej wiedzy antycznych uczonych, jak i nowych wynalazków ze wschodu . Jednym z nich była właśnie umiejętność destylacji. Początków likierów włoskich trzeba szukać na przełomie XII i XIII stulecia. Wtedy to wiedza na temat uzyskiwania alkoholu umożliwiła osiągniecie  czystości etanolu rzędu 90%. Proces ten opisuje żyjący w XIII wieku włoski uczony Taddeo Alderotti. Kluczem do skutecznej destylacji było wykorzystanie chłodzenia aparatury z użyciem wody – metoda ta używana jest do dziś.

Pierwsi wytwórcy likierów włoskich

Pionierami wytwarzania likierów włoskich byli oczywiście mnisi. To oni dysponowali czasem oraz wiedzą, niezbędnymi do tworzenia alkoholu. Jako że trunki miały początkowo zastosowanie medyczne, najczęściej wybieranymi składnikami były lecznicze zioła oraz przyprawy, którym przypisywano zdrowotne właściwości. Z czasem do mieszanek zaczęto dodawać okoliczne owoce, tak, jak miało to miejsce w przypadku trunku Maraschino. Pomimo długiej tradycji, większość likierów włoskich zyskała swoją współczesną formę w XVIII lub XIX wieku, gdy powstawały destylarnie oraz firmy, wykorzystujące rodzinne receptury oraz możliwości produkcji trunków na skalę przemysłową. Właśnie w tym okresie wykrystalizowały się największe nazwy, takie jak Fernet-Branca czy Campari, które uczyniły z włoskich likierów nazwy rozpoznawalne na całym świecie.